Klein Hellegat

---

De Brug over het Klein Hellegat

 Tekst: Lucien Jansen

 De Stichting Roerdelta~Open en de Stichting Ruimte ijveren al jaren voor behoud van het Bruggetje over het Klein Hellegat. De gemeente heeft in 2000 een sloopvergunning afgegeven maar gesloopt werd er niet.Toch blijven de gemeentelijke ‘monumentenzorgers’ van mening dat sloop van het bruggetje noodzakelijk is, zodat de strijd voortduurt. In opdracht van de bestuursrechter heeft de Stichtingng Advisering Bestuursrechtspraak (StAB) op 9 december 2008 een rapport uitgebracht over het bruggetje. Dat rapport gaat uit van twee door de Rechtbank geformuleerde vragen. Omdat opdracht en antwoord geen woord Spaans bevatten, drukken wij de samenvatting van dat rapport integraal af.

Samenvatting Bij besluit van 29 april 2008 zijn de bezwaren van Stichting Ruimte en Stichting Roerdelta-Open (eisers) tegen het besluit van 8 januari 2008 van het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Roermond (verweerder) ongegrond verklaard. Bij het besluit van 8 januari 2008 heeft verweerder geweigerd het bruggetje over het Klein Hellegat aan te wijzen als gemeentelijk monument.   De Rechtbank Roermond heeft bij brief van 20 oktober 2008 aan de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB) de volgende vraag voorgelegd:   “Is het bruggetje over het Klein Hellegat te Roermond de veroorzaker van het opstuwingsprobleem dat een goede exploitatie van de ter plaatse gelegen ECI-Centrale in de weg staat?”   Indien uit het onderzoek blijkt dat het bruggetje van invloed is op de doorstroming ter plaatse, verzoekt de Rechtbank Roermond tevens aan te geven: hoe groot die invloed is; wat mogelijk de redelijke alternatieven zouden kunnen zijn om toch de benodigde doorstroming te bereiken zonder sloop van het bruggetje, daarbij niet alleen rekening houdend met de technische, maar ook met de financiële consequenties en mogelijkheden. Antwoord op de eerste vraag Het bruggetje over en de duikers in het Klein Hellegat veroorzaken weliswaar enige opstuwing, maar deze opstuwing hoeft door een goede keuze van het waterdebiet door de centrale niet te leiden tot een vermogensverlies van de waterkrachtcentrale. Hierbij is uitgegaan van een waterdebiet van 14 m3/s, wat volgens Ecowatt, exploitante van de ECI-Centrale, een gegarandeerd wateraanbod uit de Roer is, en een minimumvermogen van 225 kW. Het bruggetje staat in deze optiek een goede werking van de waterkrachtcentrale niet in de weg.   Wanneer echter het op te wekken vermogen langzamerhand terugzakt, is dit primair te wijten aan opstuwing door de sedimentatie bij de brug en de duikers en zou er onderhoud gepleegd dienen te worden door deze regelmatig schoon te maken. Gelet hierop behoeft de tweede vraag in feite geen beantwoording meer. In paragraaf 3.2 is echter melding gemaakt van de sedimentatie- en onderhoudsproblematiek. Hiervoor is mogelijk wel een alternatief te bedenken, zodat kort is ingegaan op de tweede vraag.  Antwoord op de tweede vraag Om toekomstig onderhoud te verminderen kunnen de duikers worden vervangen door diepere elementen. Het plaatsen van die (diepere) duikers dichter bij de huidige brugopening zal de doorstroming (grotere snelheid) verbeteren en de sedimentatie aan de binnenbocht (kleinere stroomsnelheid) verminderen. Dit leidt dan tot minder opstuwing dan thans het geval is. De kosten hiervan zijn niet eenvoudig te bepalen en is sterk afhankelijk van het gegeven of een dergelijke constructie prefab gemaakt kan worden of in het werk. Hetzelfde gaat op voor het plaatsen van een nieuwe brug met een overspanning van 16 of 21 meter. De vraag of een nieuwe brug per definitie goedkoper is dan het restaureren (inclusief vernieuwen duikers) is, in het licht van het voorgaande, evenmin eenvoudig te beantwoorden. Op basis van ervaringsgegevens is restauratie snel een factor 2 tot 3 duurder dan nieuwbouw, vanwege de benodigde arbeidsuren en daarmee samenhangende kosten.

 De gemeente heeft bij diverse gelegenheden beweerd dat zij met de eigenaar van de ECI-centrale contractueel is overeengekomen het bruggetje te slopen omdat het de doorstroming zou belemmeren. Echter, ook op de voorlaatste zitting van de rechtbank, op 4 september 2008, kon de gemeente een daartoe strekkend bewijsstuk nog steeds niet tonen. Inmiddels is er slechts een brief aan Ecowatt (eigenaar van de centrale) van 25 juni 1999 boven water gekomen waarin de gemeente aankondigt 700.000 gulden te zullen investeren in een vistrap bij de ECI-centrale. Die brief had Raadsvoorstel no. 98 (gedateerd 7 juni 1999) als bijlage. Daarin noemt de gemeente twee ‘argumenten’ waarom het bruggetje aangepast dient te worden, te weten:

1. “De doorstroomopening ter plekke van het bruggetje dient daarom vergroot te worden. Het bruggetje zal vervangen moeten worden door een langere brug met minimale steun in het water.”
2. “De brug zou overigens óók vervangen moeten worden zonder dat het functioneren van de centrale hiervan zou afhangen. Dit in het licht van de totale logistieke structuur van het gebied.”

Met die laatste zin bedoelt de gemeente dat zij één toegangsweg, de Molenweg, naar het Steeleiland onvoldoende vindt; de brandweer moet ook via het bruggetje over het Klein Hellegat op het eiland kunnen komen. Een breedte van minimaal 3,5 meter is daarvoor nodig. De afstand tussen de woningen direct achter het bruggetje is 4,0 meter, dus het kan net.

StAB komt in zijn verslag tot een belangwekkende conclusie:

Het bruggetje veroorzaakt geen noemenswaardige opstuwing. De opstuwing van 1-2 cm  is verwaarloosbaar.

Het is niet de eerste keer dat een onafhankelijke instantie de opstuwing ‘verwaarloosbaar’ noemt: ook Delft Hydraulics trok in het jaar 2007 die conclusie.

Zowel op de zitting van 4 september 2008 als op de zitting van 12 februari 2009 heeft de gemeente toegegeven dat het hier een monumentaal bruggetje betreft en dat het bruggetje dus behoudenswaardig is. Wij vinden het daarom hoogst bevreemdend dat ook na het rapport van de StAB de gemeente in haar pleitnota blijft beweren dat er sprake is van een opstuwing door het bruggetje van maar liefst 15-16 cm! (Op de laatste zitting kwam overigens aan het licht dat de gemeente het niet nodig vond haar eigen waterstaatkundige te laten spreken met de vertegenwoordigers van de StAB toen die op 24 oktober 2008 hun onderzoek hebben ingesteld!)

Het blijft onbegrijpelijk dat een gemeente die op de zitting het bruggetje ‘monumentaal’ en ‘behoudenswaardig’ noemt, het verzoek van zowel de Stichting Roerdelta-Open als van de Stichting Ruimte om het bruggetje op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen, blijft afwijzen. We wachten met spanning de gerechtelijke uitspraak af. In beginsel zal dat binnen zes weken na de zitting van 12 februari 2009 gebeuren.